ATO, eraginkortasun iraultzaile
Tren-industriak aurrera egiten jarraitzen du, eskaria handitzeko erronkari aurre egiteko operazioak optimizatu nahi dituzten teknologia berriekin. Ildo horretako aurrerapen esanguratsuenetako bat Trenaren Eragiketa Automatikoa (Automatic Train Operation, ATO) sartzea eta garatzea da.
ATO dagoeneko mundu osoko hainbat herrialdetan inplementatuta dago, batez ere metroko lineetan. Espainian, esaterako, Madrilgo eta Bilboko Metroko linea guztiek, Bartzelonako gehienek eta Valentziako nagusiak automatizazio maila handiko gidatze sistemak erabiltzen dituzte.
Baina, oraindik ere, ibilbide luzea duen teknologia da, eta gutxi ustiatzen da lerro irekietan. Izan ere, ATOk garraio gaitasuna, trafikoaren denbora errealeko operazioa eta efizientzia energetikoa nabarmen hobetuko dituzten onurak eskaintzen ditu.
Zer da ATO?
Trenaren Operazio Automatikoa (ATO) automatizazio maila ezberdineko trenen operazioa ahalbidetzen duen sistema bat da, gidariari laguntza partziala ematetik trenean langileen esku-hartzerik gabe guztiz autonomoa den operaziora arte. Maila horiek lau mailatan sailkatzen dira:
- Automatizazio Gradua 1 (GoA1): Eskuzko eragiketa, babesa bakarrik ematen duten sistema automatikoekin.
- Automatizazio Gradua 2 (GoA2): Erdi-automatizazioa, funtzio batzuk maneiatzen dituen eroale batekin.
- Automatizazio Gradua 3 (GoA3): Automatizazio handia, non operadore batek gainbegiratzen duen, baina trena modu autonomoan kontrolatzen den.
- 4. Automatizazio Gradua (GoA4): Automatizazio osoa, ontziko langileen beharrik gabe, trenaren funtzio guztiak kudeatzen dituzten sistemekin.
Argi eta garbi, sektorearen etorkizuna teknologia hori ezartzean datza, gero eta garatuago baitago eta onura hauek baititu, besteak beste:
Eraginkortasun operatiboa hobetzea. Hainbat gidatze-lan automatizatzeko aukera ematen duenez, hala nola azelerazioa, balaztatzea eta abiadura kontrolatzea, trenek modu sendoago eta eraginkorragoan lan egin dezakete. Horren ondorioz, energia-kontsumoa murrizten da, sistema automatikoak abiadura-profila eta energia-kontsumoa optimiza baititzake giza eroale batek baino modu zehatzagoan.
Gainera, ATOk trenbideko trafikoa hobeto kudeatzeko aukera ematen du. Trenek tarte laburragoetan eta modu zehatzagoan lan egiteko gaitasunarekin, tren-sarearen ahalmena handitu daiteke azpiegitura osagarrian inbertsio konplexuagoak egin beharrik gabe. Hori bereziki garrantzitsua da pilaketak izaten diren hiri-eremuetan; izan ere, eremu horietan zaila da ohiko metodoen bidez gaitasun gehigarria lortzea.
Eragiketa-kostuak murriztea. ATOren inplementazioak epe luzeko gastu operatiboen murrizketa nabarmena dakar. Trenen eraginkortasuna maximizatuta, ekipoaren higadura eta energia-kontsumoa murrizten dira, eta horrek mantentze-lanen eta eragiketen kostuak murriztea dakar.
Azpiegiturari dagokionez, ATOk baliabideak optimizatzeko aukera ematen du. Trenak maiztasun handiagoarekin eta tarte laburragoekin ibili ahal izateak trenbideen erabilera maximizatzen du, eta azpiegitura berrietan inbertsio garestiak egiteko beharra atzeratu dezake. Hori guztia lagungarria da tren-enpresentzako eragiketa-eredu iraunkorragoa eta errentagarriagoa lortzeko.
Erabiltzailearen esperientzia hobetzea. Eragiketa zehatzagoa eta aurreikusgarriagoa eginez, bidaiariek zerbitzu fidagarriagoa eta puntualagoa izango dute, eta, gainera, erosotasuna hobetuko da. Tren automatizatuek ordutegi zorrotzagoak izan ditzakete, itxarote-denborak murriztu eta zerbitzuaren etenaldiak minimizatu.
- Jasangarritasuna eta energia-eraginkortasuna. Jasangarritasuna gero eta lehentasun handiagoa da tren-industriarentzat, eta, alde horretatik, ATOk ere funtsezko rola jokatzen du. Sistema automatizatuek energia-kontsumoa optimizatzen dute gidatze-eredu eraginkorrak ezarriz eta balaztatzean energia birsortuz. Izan ere, karbono-emisioak murrizteaz gain, trenbideko garraioaren ingurumen-aztarna ere murrizten du, jasangarritasunaren eta emisioak murriztearen helburu globalekin bat eginez.
Erronkak ATOren ezarpenean
Gaur egun, ATO garatzeko eta harmonizatzeko proiektu ugari daude martxan. Batzuk oso erabakigarriak dira industriarako, hala nola gidatze automatikoko eta ATOko aplikazioak ERTMSn. ATO ezartzeko, ezinbestekoa da sektoreko eragile guztien artean (azpiegitura-administrazioa, tren-operadoreak eta fabrikatzaileak) ekintza-plan koordinatu bat ezartzea. Izan ere, ezinbestekoa da esparru bat ezartzea teknologian inbertitzeko hasierako kostuen langa gainditzeko, dagoen azpiegitura eguneratzeko beharra eta lan-segurtasunaz kezkatuta dauden langileek eta sindikatuek aldaketari aurre egitea. Gainera, sistema automatizatuen zibersegurtasuna bermatzea funtsezkoa da segurtasun operatiboa kolokan jar dezaketen asmo txarreko erasoak saihesteko.
Hori ezartzeko hasierako oztopoak gainditu ondoren, ATOk zeregin garrantzitsua izango du trenbideko garraioaren etorkizunean, aurrerapen teknologikoek eta garraio-irtenbide jasangarriago eta eraginkorragoen eskaera gero eta handiagoak adierazten dutenez. Hiri eta herrialde gehiagok teknologia hori hartu ahala, trenak adimendunagoak, erosoagoak eta eraginkorragoak izango diren mundu bat ikusiko dugu.
ATO CAFen
CAFen urteak daramatzagu mota horretako sistemak hainbat segmentutan zabaltzen.
Main Line sektorean aitzindariak gara. Erreferentzia garrantzitsu batzuk lortu ditugu, hala nola Aucklandeko (Zeelanda Berria) ATO edo Tolucakoa (Mexiko). Gainera, Herbehereetako Nederlandse Spoorwegen (NS) operadorearekin batera, 4 automatizazio-maila duten soluzioen etorkizunean ari gara lanean (bai kotxetegietan, bai bidaiariak daramatzaten lineetan).
Mass Transit sektorean, hasierako produktutik GoA4 soluzioak gehituz, zeina gero eta gehiago eskatzen ari den merkatuan, abantaila operatiboak, zerbitzu komertzialerako lortutako erregulartasun-mailak eta gertakari operatiboen aurreko erresilientzia direla eta.
Eta, azkenik, tranbiaren sektorean, Zaragoza eta Osloko tranbiaren lineak hain aurreratuta dituzten erakusleekin.